Η πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής ομάδας και μέρος των τμημάτων σε όλη την Ελλάδα με επικεφαλής τους Μυλωνά-Χατζηγιάννη και γραμματέα τον Δ. Πουρναρά οργανώνει συνέδριο στη Λάρισα. Σε αυτό μεταξύ των άλλων παραβρίσκονται και αντιπρόσωποι των τμημάτων Πυλίας και Ηλείας. Πηγαίνει και ο Τσικλητήρας ο οποίος “κατέθεσε δήλωσιν διά της οποίας ζητεί την σύγκλησιν ενωτικού συνεδρίου πρωτοβουλία των τμημάτων μεθ’ ο απεχώρησε του συνεδρίου”. Εκλέγεται γραμματέας ο Δ. Πουρναράς, ο οποίος παραιτείται και αναλαμβάνει ο Δ. Χατζηγιάννης (755).
Η αντίθετη παράταξη με επικεφαλής τον Σοφιανόπουλο οργανώνει συνέδριο στο Βόλο όπου συμμετέχουν 2 αντιπρόσωποι από το τμήμα Καλαμάτας, ενώ συμμετέχει και ο Τσικλητήρας (756). Ο οποίος μιλώντας επιτίθεται στο Σοφιανόπουλο και τους υποστηρικτές του: “Δηλοί εν πρώτοις ότι θα πειθαρχήση εις τας αποφάσεις του συνεδρίου. Αναφέρει είτα την ιστορίαν του κόμματος και τονίζει ότι οι κ.κ. Γαβριηλίδης και Τανούλας εμφανίζοντα σήμερον ως σοσιαλισταί, ενώ επεδίωξαν εις το παρελθόν όπως το Αγροτικό Κόμμα συνεργασθή μετά του κόμματος του κ. Παπαναστασίου. Βραδύτερον ετάχθησαν κατά της μερίδος του κ. Σοφιανόπουλου και ήδη υπεραμύνονται αυτού, εκλέξαντες τον κ. Σοφιανόπουλον αρχηγόν της κοινοβουλευτικής ομάδος παρά τας αποφάσεις του 4ου συνεδρίου και το καταστατικόν του κόμματος. Προχωρών δικαιολογεί την στάσιν του εις την Βουλήν και λέγει ότι εμμένει εις την βασικήν γραμμήν του κόμματος. Κατακρίνει τας αρχάς και το πρόγραμμα του κ. Σοφιανόπουλου ιδία επί του δημογραφικού προβλήματος τονίζων ότι ουδέν συνέδριον του κόμματος έλαβε αποφάσεις διά την παλιννόστησιν των προσφύγων εις τας εστίας των. Ο κ. Σοφιανόπουλος λέγει, εκτρέπει το κόμμα από την κανονικήν του γραμμήν, χρησιμοποιών αριστεράν φρασεολογικήν δημαγωγίαν όπως ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι και ο Ελλην συνταγματάρχης Νικλάμπας. Οσον αφορά το σύνθημα της εθνικοποιήσεως, αυτό λέγει ο κ. Τσικλητήρας ζητεί και ο Χαρίλαος. Καταλήγων συνιστά όπως εκλεγεί επιτροπή ίνα συντάξει το νέον καταστατικόν συμφώνως προς τας αρχάς και τας κατευθύνσεις του κόμματος” (757).
Οταν συζητείται αργότερα η πρόταση Τσικλητήρα για επιτροπή προγράμματος “εισέρχεται εις την αίθουσαν ο κ. Σοφιανόπουλος όστις σπεύδει κατ' ευθείαν εις το βήμα και λέγει:
- Αι προγραμματικαί δηλώσεις εις τας οποίας προέβην εν τη Βουλή κατά την εμφάνισιν της κυβερνήσεως Τσαλδάρη, αποτελούν και το πρόγραμμα του κόμματος. Τι επιτροπή λοιπόν ζητάτε;
Η δήλωσις αύτη προεκάλεσε πανδαιμόνιον και αντεγκλήσεις. Ολοι όρθιοι εζήτουν ν’ ανακαλέσει ο κ. Σοφιανόπουλος” (758).
Η αναταραχή συνεχίζεται καθώς ο Σοφιανόπουλος δεν υπογράφει την έκθεση της επιτροπής που συγκροτήθηκε, ο Τσικλητήρας παρεμβαίνει και καυτηριάζει τη θέση του αλλά δέχεται επίθεση: “Η αστυνομία συνέλαβε τον αντιπρόσωπον των Τρικάλων κ. Πρεβώταν, όστις απεπειράθη να επιτεθή εναντίον του κ. Τσικλητήρα. Ο συλληφθείς θα παραπεμφθεί εις δίκην επί παρανόμω οπλοφορία, διότι ερεύνης γενομένης, ευρέθη επ’ αυτού περίστροφον” (759).
Πρέπει να σημειωθεί ότι η σύγκρουση επεκτείνεται και στις εφημερίδες που υποστήριζαν το Αγροτικό Κόμμα. Ο “Ελεύθερος Ανθρωπος” (στέλεχος του οποίου ήταν ο Δ. Πουρναράς) υποστηρίζει την ομάδα Χατζηγιάννη-Μυλωνά και στο συνέδριο του Βόλου αποκηρύσσεται και στιγματίζεται η τακτική του. Με την ομάδα Σοφιανόπουλου συντάσσεται η “Ακρόπολις” (760).
Παράλληλα στο πολιτικό σκηνικό σημειώνονται ραγδαίες εξελίξεις, καθώς γίνεται άρση εμπιστοσύνης ή ανοχής προς την κυβέρνηση Τσαλδάρη, η οποία καταψηφίζεται στις 12 Ιανουαρίου 1933. Ο Τσικλητήρας μιλάει τελευταίος στη σχετική συζήτηση και “έψαλλε και αυτός... τον επικήδειον και εκάθισε ικανοποιημένος” (761) λέγοντας “είμαι εξ εκείνων οι οποίοι πρώτοι κατεψήφισαν την κυβέρνησιν και εδικαιώθην από την πολιτικήν την οποίαν ήσκησε” (762).
Την επόμενη ημέρα σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Ελ. Βενιζέλο, η οποία παραιτείται στις 24 Ιανουαρίου και προκηρύσσονται νέες εκλογές για τις 5 Μαρτίου.
Σε όλο αυτό το διάστημα της πολιτικής ρευστότητας η συζήτηση για τα προβλήματα περνάει στο περιθώριο, όμως σημειώνεται πτώση των τιμών της σταφίδας και πραγματοποιείται στον Πύργο σύσκεψη συνεταιρισμών Ηλείας και Τριφυλίας, σε ψήφισμα της οποίας ζητείται η λήψη μέτρων, ενώ καταγγέλλεται ότι η Αγροτική Τράπεζα προχωρεί σε διώξεις οφειλετών. Και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πουλάνε την παραγωγή τους οι αγρότες για να εξοφλήσουν, με αποτέλεσμα να πέφτουν οι τιμές: “Εις τα γραφεία της Ενώσεως Συνεταιρισμών Πύργου συνεκροτήθη χθες η προαναγγελθείσα σύσκεψις των αντιπροσώπων Συνεταιρισμών Ηλείας και Τριφυλίας. Η σύσκεψις ησχολήθη με την εξέτασιν της εν γένει σταφιδικής καταστάσεως και την ανεύρεσιν των αιτίων της παρατηρουμένης πτώσεως των τιμών της σταφίδος. Σχετικώς ωμίλησαν διεξοδικώς πολλοί εκ των παρισταμένων, απεφασίσθη δε ομοθύμως όπως ζητηθή η κρατική επέμβασις προς συγκράτησιν των τιμών του προϊόντος τούτου το οποίον τον τελευταίον καιρόν συνεπεία διαφόρων αντιξόων περιστάσεων ήρχισε να εκπίπτει εις τας αγοράς του εξωτερικού, παραχωρούν την προτέραν θέσιν του εις την σταφίδα των άλλων μερών. Μετά την αγόρευσιν των ρητόρων συνετάγη και ενεκρίθη μακροσκελές υπόμνημα το οποίον απεστάλη προς την κυβέρνησιν, τον Αυτόνομον Σταφιδικόν Οργανισμόν και την Αγροτικήν Τράπεζαν. Διά του εν λόγω υπομνήματος ζητείται η αναστολή διώξεως των παραγωγών οφειλετών της Αγροτικής Τραπέζης, η μείωσις του τόκου ενεχύρου και η μεταβίβασις εις την Αγροτικήν Τράπεζαν των καταθέσεων νομικών προσώπων, προκειμένου να σταματήση η πτώσις των τιμών σταφίδος” (763).
Η Αγροτική Τράπεζα απαντά με ανακοίνωση ότι δεν διώκει οφειλέτες με απούλητη σταφίδα, αλλά εκείνους οι οποίου πούλησαν τη σταφίδα και δεν αποπληρώνουν τα χρέη τους: “Πληροφορούμεθα αρμοδίως ότι τα γραφέντα, καθ’ α η Αγροτική Τράπεζα απαιτεί την άμεσον εξόφλησιν των καλλιεργητικών δανείων από τους σταφιδοπαραγωγούς εκβιάζουσα αυτούς να πωλούν τον καρπόν των, εξευτελιζομένης ούτω της τιμής της σταφίδος, είνε απολύτως ανακριβή. Η Αγροτική Τράπεζα δεν απαιτεί την άμεσον εξόφλησιν των χρεών και δεν ενοχλεί παρά μόνον εκείνους οίτινες καίτοι έχουν πωλήσει την σταφίδαν των, δεν εξοφλούν τα χρέη των. Αντιθέτως η Τράπεζα είνε διατεθειμένη να χορηγήση δάνεια επί υποθήκη της σταφίδος, η οποία θα αποθηκεύεται εις τας αποθήκας των συνεταιρισμών. Εις τα δάνεια ταύτα θα συμψηφισθούν και τα οφειλόμενα καλλιεργητικά δάνεια” (764).
Στο μεταξύ η συνέλευση αντιπροσώπων στον ΑΣΟ προχωρεί σε εκλογή προέδρου και αντιπροέδρων, ενώ διατυπώνει ορισμένα αιτήματα σχετικά με τη δράση του Οργανισμού: “Το συμβούλιον του ΑΣΟ επεράτωσε χθες τας εργασίας του. Μεταξύ των άλλων ελήφθησαν αποφάσεις περί ιδρύσεως εργοστασίου βρωσίμων προϊόντων. Το συμβούλιον εξέλεξε πρόεδρον αυτού τον κ. Αντωνόπουλον και αντιπροέδρους τους κ.κ. Κ. Κόκιζαν αντιπρόσωπον Μεσσηνίας και Γ. Πρεδάρην Κορινθίας. Ακολούθως εξεδόθη ψήφισμα διά του οποίου ζητείται όπως, επειδή σοβείται βαθυτέρα και χρόνια σταφιδική κρίσις, οι σταφιδοπαραγωγοί αξιούν ίνα κατά την ρύθμισιν των σταφιδικών ζητημάτων αι εκάστοτε κυβερνήσεις μη παραλείπουσι να λαμβάνουν μέτρα υπέρ αυτών. Περαιτέρω ζητείται όπως η όλη πολιτική και λειτουργία του ΑΣΟ στηρίζεται εις την αρχήν, ναι μεν ούτος αποτελεί ίδρυμα κοινής ωφελείας, αλλ’ αφ’ ετέρου πρέπει να θεωρηθή ως ανωτάτη συνεταιρική οργάνωσις των σταφιδοπαραγωγών και ως τοιαύτη κατ’ ουσίαν θα κανονίζη το έργον και τας σχέσεις της. Υπό το πνεύμα τούτο ο ΑΣΟ ν’ αναλάβη και θέση εις εφαρμογήν όσας συνεταιρικάς εργασίας δεν του αποκλείονται, ιδία δε την προμήθειαν ειδών και φαρμάκων εις τους σταφιδοπαραγωγούς. Ζητούν όπως τροποποιηθή το ταχύτερον ο καταστατικός νόμος του ΑΣΟ εις τρόπον ώστε να διατίθεται καλύτερον το προϊόν της σταφίδος. Αξιούν όμως διά την προμήθειαν του εισαχθησομένου διά τας ανάγκας της σταφιδοπαραγωγής θείου, θειικού χαλκού και χάρτου των αλωνίων χορηγηθή ανάλογον ποσόν εκ του παρακρατουμένου υπό του κράτους σταφιδικού συναλλάγματος. Να γενικευθή η παροχή ατέλειας εφ’ όλων των εισαγομένων διά τους συνεταιρισμούς γεωργικών εργαλείων” (765).
Στις εκλογές του Μαρτίου το Αγροτικό Κόμμα τριχοτομείται:
α) Η πρώτη ομάδα υπό τον Ι. Στεφανόπουλο επιζητούσε τη διατήρηση της ανεξαρτησίας του αγροτικού κόμματος σε σχέση με τις δύο “αστικές παρατάξεις”. Κατέβηκε στις εκλογές ως “Αγροτικοί Συμπράξοντες”.
β) Η δεύτερη ομάδα που ήταν και η μεγαλύτερη υπό τον Α. Μυλωνά που ήταν οπαδός ενός μετριοπαθούς αγροτικού κινήματος, συνεργάστηκε με τους βενιζελικούς στο πλαίσιο του Εθνικού Συνασπισμού.
γ) Η τρίτη ομάδα υπό τον πρώην γενικό γραμματέα Δ. Χατζηγιάννη, συνεργάστηκε με τον Τσαλδάρη και άλλους αντιβενιζελικούς στο πλαίσιο της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης (766).
Οι εκλογές γίνονται αυτή τη φορά με πλειοψηφικό και σε στενή περιφέρεια (επαρχία). Στη Μεσσηνία οι “Αγροτικοί” του Σοφιανόπουλου ανακοινώνουν έναν υποψήφιο στην επαρχία Μεσσήνης, τον Λ. Οικονομόπουλο. Στην Πυλία κατεβαίνει ως ανεξάρτητος αγροτικός υποψήφιος ο Λ. Τσικλητήρας. Στην επαρχία Μεσσήνης ως ανεξάρτητος αγροτικός υποψήφιος κατεβαίνει ο γνωστός ήδη από τη δράση του στο κίνημα των σταφιδοπαραγωγών και το Αγροτικό Κόμμα Θοδ. Κορμάς. Και ο ποινικολόγος από την Αθήνα Αθ. Γκονόπουλος (767).
(755) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 5/12/1932
(756) “Ακρόπολις” 22/1/1933
(757) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 23/1/1933
(758) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 23/1/1933
(759) “Ακρόπολις” 24/1/1933
(760) “Ακρόπολις” 24/1/1933
(761) “Ακρόπολις” 14/1/1933
(762) Πρακτικά Συνεδριάσεων της Βουλής - Περίοδος Γ' - Σύνοδος Α' 24/10/1932 - 24/1/1933
(763) “Θάρρος” 21/10/1933
(764) “Νεολόγος” 22/10/1933
(765) “Θάρρος” 31/1/1933
(766) Δημ. Γ. Παναγιωτόπουλου “Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος - Οψεις του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα”
(767) “Ακρόπολις” 21/2/1933 - “Σημαία” 26/2/1933
